Türkiye Açık Kaynak Platformu tarafından gerçekleştirilen Açık Seminer dizisi Ekim ayındaki yeni buluşmada “PyNar: Python Dili İçin Açık Kaynak Kodlu Türkçe Tümleşik Geliştirme Ortamı” ve “Açık Kaynak Kodlu Yazılımların Komuta Kontrol Ürünlerinde Kullanımı” konu başlıklarıyla takipçileriyle buluştu.
Bursa Teknik Üniversitesi, Bilgisayar Müh. Ana Bilim Dalı Başkanı Prof.Dr. T. Tugay Bilgin’in ‘’PyNar: Python dili için Açık Kaynak Kodlu Türkçe Tümleşik Geliştirme Ortamı’’ başlıklı sunumunun yanı sıra, Aselsan’dan Komuta Konrol Ürün Hattı Tasarım Müdürü Ertuğrul Barak ile kıdemli yazılım mühendisi Kaan Keskin’in ‘’Açık Kaynak Kodlu Yazılımların Komuta Kontrol Ürünlerinde Kullanımı’’ başlıklı sunumlarının yer aldığı seminer 13 Ekim tarihinde çevrimiçi gerçekleştirildi.
Seminerde, sanal öğretmen olarak görev yapabilecek kapasitede geliştirilmekte olan Python Editörü hakkında bilgiler verildi ve açık kaynak kodlu yazılımların savunma sanayi sektöründeki yükselişi ele alındı.
Bilgisayar programcılarının hızlı ve rahat bir şekilde yazılım geliştirmesini amaçlayan araçları içerisinde barındıran bir yazılım türü olan Tümleşik Geliştirme Ortamı hakkında bilgi veren seminer konuşmacısı Prof. Dr. Tugay Bilgin sunumunda, 2018 yılında TÜBİTAK tarafından ilan edilen “Açık Kaynak Yazılımlar Çağrı Programı” “Türkçe Arayüz ve Destek Sistemleri” çağrısı kapsamında desteklenen “Python dili için Açık Kaynak Kodlu Türkçe Tümleşik Geliştirme Ortamı” geliştirilmesi projesi hakkında bilgi verdi.
Python dilinin günümüzde hızla popülerlik kazandığını ifade eden Bilgin, ‘’Ancak bu dil için Türkçe yazılım geliştirme araçları yok denecek kadar az. Pyhton oldukça kolay öğrenebilen bir programlama dili. Avrupa ve ABD’de ortaokul ve lise düzeyinde bu dil öğretiliyor.Ülkemiz eğitim sisteminde ise henüz bu düzeyde yaygınlaşmış değil. Bizim bu projedeki amacımız,Türkçe açık kaynak kod ekosistemine katkıda bulunmak’’ diye devam etti.
Sanal Öğretmen
Söz konusu proje kapsamında geliştirilen yazılımın tamamen Türkçe destekli olup ayrıca içinde kısmi bir yapay zeka barındıran sohbet robotuna ve yapay zeka destekli kod sözdizim hata düzeltme sistemine sahip olduğunu belirten Bilgin, pandemi koşullarında zorunlu hale gelen uzaktan eğitim ortamlarında, kullanıcıların yanında sanal bir öğretmen gibi destek sağlayabilen bu yazılımın programlamaya yeni başlayanlar için keyifli bir öğrenme ortamı sağlayarak ülkemizde “bilişim” alanına yönelecek kişi sayısını arttıracağına dikkat çekti.
Bilgin sözlerini şöyle sürdürdü: ‘’Projemizin tüm işletim sistemlerinde- yerli Linux dağıtımı PARDUS dahil- çalışabilmesini hedefliyoruz. Projenin en yenilikçi yönlerinden biri, makine öğrenmesi analizi ile kullanıcı hatalarının düzeltilmesinin mümkün olması ve bu hatalar hakkında geri bildirim verilebilmesi olacak’’.
Proje kapsamında geliştirilen PyNar Editörü’nün 12 yaş ve üstü kullanıcılar için kod yazarak program geliştirme becerisini geliştirmeye yönelik tasarlandığını belirten Prof. Dr. Bilgin, ‘’Pyton Editörü projesiyle ortaya çıkacak yazılım sadece Türkiye için değil, dünya dillerine de çevrilebilir nitelikte geliştirilecek olup, uluslararası düzeyde de açık kaynak ve özgür yazılım ekosistemine destek sağlayacak. Python Editörü tamamen Türkçe arayüze sahip olup, Zeki Ajan destekli chatbot ile kullanıcıları yönlendirebilen; yerli imkanlarla geliştirilmiş ilk ve tek yazılım geliştirme editörü olacak’’ bilgisini verdi.
Dünyadaki en büyük üç oyuncu
Seminerin diğer konukları Ertuğrul Barak ve Kaan Keskin ise açık kaynak kodlu yazılımların savunma sanayiinde vazgeçilmez bir önem kazandığını anlattı.
Keskin, sunumun ilk bölümünde açık kaynak temelli yazılım ve uygulamaları savunma sanayi perspektifinden değerlendirdi. Açık kaynak kodlu yazılımların savunma projelerinde neden kullanılması gerektiği konusunda görüşlerini paylaşan Keskin, sektörün açık kaynak teknolojilerini tercih etmesi durumunda oluşacak avantajları şöyle sıraladı; ‘’Açık kaynak kodlu yazılımların daha güvenilir olması, sınırlandırılmamış kullanıcılar, hızlı modifikasyon avantajı, özel kullanım için dağıtım gerekliliğinin olmaması, tedarikçi kilitlenmesinin olmaması ve maliyet avantajı’’.
Açık kaynak yazılımların riski üzerine de değerlendirmeler yapan Keskin, kimi açık kaynak projelerin uzun vadede desteklenmemesinin savunma sanayii gibi uzun vadeli planlamaların geçerli olduğu sektörler için sorun oluşturabildiğine dikkat çekti.
Konuşmasında Mitre.org’un yayınladığı açık kaynak yazılım kullanım pratiklerine referans veren Kaan Keskin, savunma projelerinde bu pratiklerin son derece önemli olduğuna işaret etti. Bu kapsamda ‘’Ortak altyapıyı kurmak ve iyileştirmek, maliyet kaynaklarının inovasyona odaklanmasına yardımcı olmak için açık kaynak yazılım kullanılmasının gerekli’’ olduğunu vurgulayan Keskin, günümüzde açık kaynak yazılımların arkasındaki organizasyon ve oyun kurucuların giderek önem kazandığını belirterek, dünyada bu alandaki en önemli oyuncuların Apache Software Foundation, Linux Fondation ve Cloud Native Computing Foundation olduğunu sözlerine ekledi.
Yazılım mimarisinde vizyon değişimi
Açık Seminer’in konuşmacılarından Ertuğrul Barak ise sunumunda Aselsan bünyesinde Komuta Kontrol yazılımlarının mimari tasarımları ve bu tasarım içerisinde açık kaynak kodlu yazılımların öneminden bahsetti. Barak, açık kaynak kodlu yazılımları kullanmanın savunma sanayi için öteden beri kolaylaştırıcı bir enstrüman olduğunu belirterek günümüzde ise açık kaynak yazılımları kullanmanın bunun çok ötesine geçerek elzem hale geldiğini vurguladı.2015 yılından başlayarak komuta kontrol yazılımları ile ilgili Aselsan bünyesinde vizyon değişikliğine gidildiğini ekleyen Barak, hedef pazarın değişimi, sürekli değişen ihtiyaçlar, nesneleri interneti, yapay zeka, büyük veri ve 5G teknolojilerindeki büyük gelişmelerin de etkisiyle bu vizyon değişiminin kaçınılmaz olduğunu belirtti.
Barak, sunumunda şunları kaydetti: ‘’Savaş alanı tüm bu teknolojilerin etkisiyle çok daha farklı bir kavram haline geliyor. Sektörümüze çoklu alan operasyonu gibi yeni kavramlar giriyor. İnsansız, otonom sistemlerle beraber bu alan çok daha karmaşık bir noktaya ulaşacak. Dolayısıyla savunma sanayii alanında dağıtık mimariler ve bulut tabanlı ortamlara bağlı yazılımlar geliştirmenin gerekli olduğunu görüyoruz. Bu çerçevede açık kaynak yazılımlar çok daha önemli hale gelmiş durumda. Büyük veri, yapay zeka gibi alanlarda açık kaynak kodlu yazılımlar ve açık kaynak lisanslarının öne çıktığını görüyoruz. Bu gelişmeler tüm sektörleri etkiliyor. Savunma sanayii için açık kaynak kodlu yazılımlar kullanmak artık son derece elzem’’.
Açık Seminer’in tamamını izlemek için:
